ASTANA – 19 Ağustos 2025, Dana Omirgazy / İş Dünyası
Kazakistan, demiryolu sektöründe kapsamlı bir modernizasyon ve dijital dönüşüm sürecine girerek altyapısını yeniliyor, dijital çözümleri devreye alıyor ve böylece küresel bir lojistik merkezi olma iddiasını güçlendiriyor. Başbakan Oljas Bektenov başkanlığında 19 Ağustos’ta gerçekleştirilen hükümet toplantısında, Dijital Kalkınma, İnovasyon ve Uzay Sanayi Bakanı Jaslan Madiyev ile Ulaştırma Bakanı Nurlan Sauranbayev, demiryolu endüstrisindeki büyük ölçekli dönüşümleri anlattı.
Demiryolu Ağı Modernizasyonu
Toplam 16.000 kilometreyi aşan demiryolu ağı, ülkenin ulaşım ve transit sisteminin belkemiğini oluşturuyor. Ancak rayların %57’si aşınmış durumda. Bu nedenle, 2030 yılına kadar 5.000 kilometrelik hattın modernize edilmesi, 11.000 kilometrelik hattın da onarılması hedefleniyor.
Hâlihazırda beş büyük altyapı projesi devam ediyor:
-
Dostyk–Moiynty
-
Almatı Çevre Yolu
-
Darbaza–Maktaral
-
Moiynty–Kyzylzhar
-
Bakhty–Ayagoz
Bakan Sauranbayev, Dostyk–Moiynty ve Almatı Çevre Yolu projelerinin bu yıl planlanandan önce tamamlanacağını, 2026’da ise Moiynty–Kyzylzhar ve Darbaza–Maktaral hatlarının devreye alınacağını açıkladı.
3.000 kilometrelik yeni modernizasyon çalışmaları da başladı. Bu, neredeyse yeni bir hat inşa etmekle eşdeğer. Örneğin:
-
Kyzylzhar–Sekseuil hattının kapasitesi, günlük 8 trenden 25 trene çıkarılacak.
-
Kandyagash–Tobol hattında ise kapasite 7 trenden 25 trene yükselecek.
Transit Hacmi ve Uluslararası Koridorlar
Kazakistan, bugün beş küresel demiryolu koridoru üzerinde yer alıyor ve bu konumuyla büyük bir transit merkezi rolünü üstleniyor.
-
2024 yılında transit hacmi 27,4 milyon tona ulaştı.
-
2025’te bu rakamın 33 milyon tona,
-
2026’da ise 54 milyon tonun üzerine çıkması bekleniyor.
-
2035 yılına kadar 100 milyon tona ulaşması öngörülüyor.
Bu büyümeyi desteklemek amacıyla terminal ağı genişletiliyor. Hâlihazırda yedi terminal aktif:
Lianyungang, Xian, Dostyk, Khorgos, Kuryk, Aktau ve Almatı.
Yakında Selyatino ve Svisloch’ta iki yeni terminal açılacak, ayrıca beş terminal daha planlama aşamasında. Böylece Doğu-Batı yönlü uluslararası lojistik zinciri tamamlanmış olacak.
Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Koridoru (TITR) kapsamında:
-
Teslimat süresi 53 günden 17 güne indirildi.
-
Üç yıldır sabit kalan tarifeler ile işletmeler için öngörülebilirlik sağlandı.
-
TITR’nin daha da geliştirilmesi için bir hükümetler arası anlaşma hazırlanıyor.
Beş Ana Dijitalleşme Alanı
Bakan Madiyev, demiryolu sektöründe beş dijitalleşme başlığını açıkladı:
-
Kamu hizmetlerinin dijital ortama taşınması
-
İş süreçlerinin yeniden tasarlanması
-
İnovasyon ekosisteminin oluşturulması
-
Yolculara uydu interneti sağlanması
-
Gerçek zamanlı kargo takibi
2024 yılında sektördeki dört kamu hizmeti tamamen dijitalleştirildi ve 28.000’den fazla işlemin %99’u çevrim içi olarak gerçekleştirildi. 2025’te güvenlik sertifikası başvuru hizmeti de e-devlet sistemine eklendi.
Verimlilik ve Yeni Teknolojiler
Manuel planlama, kağıtla kontrol ve şeffaflık eksikliği gibi sorunlar, dijital ikiz teknolojisi, yapay zekâ destekli planlama, vagon tanıma sistemleri, GPS takibi ve otomatik bekleme süresi hesaplaması gibi çözümlerle gideriliyor.
Bu sayede:
-
İşlem adımları %45 azaltıldı
-
Rol sayısı %35 düşürüldü
-
Şeffaflık ve verimlilik artırıldı
Astana Hub girişimleri, yük takibi, sözleşme yönetimi, taşımacılık otomasyonu ve vagon yönetimi gibi alanlarda çözümler üretiyor.
2024’te bu girişimler:
-
4,5 milyar tenge (8,3 milyon $) gelir elde etti
-
400’den fazla yeni istihdam sağladı
Yeni kurulan taşımacılık otomasyon platformu:
-
Boş vagon seferlerini %10 azalttı
-
Vagon devir hızını %15 artırdı
-
Uydu interneti test aşamasına geldi
Yeni Transit Bilgi Sistemi ve Lojistik Güvenliği
Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) çerçevesinde, transit taşımaları gerçek zamanlı izleyen yeni bir sistem devreye alındı. Bu sistem:
-
Kargonun anlık takibini sağlıyor
-
Siber güvenlik standartlarına uyumlu
-
Üye ülke sistemleriyle entegre
-
İlk etapta, sınır ötesi taşımaların %6’sını kapsayacak
Lokomotif ve Vagon Alımları
Kazakistan’da şu anda 1.967 lokomotif bulunuyor. 2029’a kadar 456 yeni lokomotif daha alınacak. Tedarik, yerli üreticilerden ve Çinli CRRC firmasından sağlanıyor.
Ülkedeki 142.000 adet yük vagonu, 300’den fazla operatör tarafından yönetiliyor. 2029’a kadar 7.000’den fazla yeni vagon alımı planlanıyor.
Sonuç:
Kazakistan, demiryolu altyapısını modernize ederek sadece kendi taşımacılık kapasitesini değil, Avrasya lojistik zincirindeki kilit rolünü de güçlendiriyor. Hem dijitalleşme hem fiziksel kapasite artışıyla ülke, 2030 ve ötesi için küresel rekabet gücünü artırmayı hedefliyor.
