Kazakistan, finansal hizmetlerin dijitalleştirilmesinde önemli bir başarıya imza atarak Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) ülkeleri arasında e-devlet gelişiminde birinci sıraya yerleşti. Ülkede nakitsiz işlemler tüm ödemelerin %86’sını oluştururken, nüfusun %81’inden fazlası mobil bankacılığı aktif olarak kullanıyor. Bu oran, Rusya’dan 11 puan daha yüksek.
FinTech Derneği Strateji, Araştırma ve Analitik Başkanı Marianna Danilina’ya göre, ülkede fintech girişimlerinin sayısı son beş yılda dört kat arttı. Danilina ayrıca derneğin FinTech FinEthics projesinin de yazarı.
Danilina, “Yapay zeka, blokzincir, biyometri, mobil ödemeler ve QR kodlar gibi ileri teknolojiler ülkede yaygın şekilde kullanılıyor. Geleneksel bankalar, finansal ve finansal olmayan hizmetleri entegre eden ekosistemler oluşturmak için fintech girişimleriyle yakın iş birliği içinde çalışıyor,” dedi.
Rusya’yı Geride Bıraktı
2024 yılı itibarıyla, Kazakistan’da nakitsiz ödemeler tüm işlemlerin %86’sını oluştururken, bu oran Rusya’da %87. Ortalama bir Kazak vatandaşının dört banka kartı bulunurken, bu sayı Rusya’da üç. Mobil bankacılık kullanım oranı ise Kazakistan’da %82 ile, Rusya’nın %70’lik oranının oldukça üzerinde. Ancak QR kod kullanımında Rusya %33 ile önde, Kazakistan’da bu oran %24 seviyesinde.
Hızla Büyüyen Dijital Ekosistem
Dijital ödemeler ve e-ticaret, hükümetin güçlü desteği, artan talep ve uygun düzenlemeler sayesinde hızla büyüyor. Ülkede iki kademeli bir fintech denetim modeli uygulanıyor: Para politikası ve temel ödeme sistemlerinden Ulusal Banka sorumluyken, rekabet ve tüketici koruması ise Finansal Piyasa Düzenleme ve Geliştirme Ajansı’nın yetki alanında.
2018’den bu yana yürürlükte olan "regülasyon alanı" uygulaması sayesinde şirketler, finansal ürünlerini yasal ihlale yol açmadan test edebiliyor. Ayrıca Finansal Teknolojiler ve İnovasyon Gelişim Konsepti hayata geçirilerek yenilikçi bir ortamın oluşturulması, piyasa iş birliklerinin teşvik edilmesi ve destekleyici altyapının kurulması hedefleniyor.
Kazakistan’ın Fintech Başarısı Dikkat Çekiyor
Danilina, Kazakistan’ın dünya genelinde dijital finansal hizmetlerde en hızlı büyüyen pazarlardan biri olduğunu belirtti.
“Banka hesabı açmak üç dakikadan kısa sürüyor, kredi onayı iki dakikadan az bir sürede tamamlanıyor ve uluslararası para transferleri bir saat içinde gerçekleşiyor. Ödeme ve transferlerin yaklaşık %78’i Kaspi.kz ve Halyk Bank üzerinden yapılıyor,” dedi.
2023 yılında başlatılan Açık API ve Açık Bankacılık projeleri günde 320 binden fazla talep ve 1.920 otomatik test işliyor. 2025 yılına kadar bu projelerin kurumsal entegrasyonlar ve yeni fon transfer senaryolarını da kapsayacak şekilde genişletilmesi, 2026’da ise ürün API’lerinin tamamen devreye alınması hedefleniyor.
Yapay Zeka ve Blokzincir Atılımı
Kazakistan, dijital tenge pilot projesi, varlık tokenizasyonu ve blokzincir altyapısının geliştirilmesi gibi alanlarda da önemli adımlar atıyor. Ülke, 2024-2029 dönemi için bir yapay zeka geliştirme konsepti benimseyerek IrbisGPT adlı ilk açık kaynaklı ulusal dil modelini geliştirdi ve KazLLM adında büyük bir dil modeli üzerinde çalışıyor. Finans sektöründeki kuruluşların %30’undan fazlası, özellikle bankalar, yapay zeka araçlarını kullanıyor. Biyometrik teknolojiler de özellikle dijital kamu hizmetlerinin güçlendirilmesinde öne çıkıyor.
Danilina, “Yüksek dijitalleşme oranı ve güçlü kamu desteği, Kazakistan fintech pazarını yatırımcılar için son derece cazip kılıyor. Son beş yılda fintech girişimlerinin sayısı dört kat arttı. Kripto varlıklar, dijital kimlik doğrulama (eKYC), kara para aklama ile mücadele (AML), dijital kredi ve dolandırıcılık önleme çözümleri ön plana çıkan alanlar arasında. Fintech, ülkedeki tüm girişim yatırımlarının %40’ını oluşturuyor,” diye ekledi.
